Domates yetiştirirken, asıl amaç bitkinin olabildiğince olgunlaşmış meyve vermesidir. “Bodur” ya da “asma bağı” türünde domates yetiştiriyorsanız, istenmeyen filizleri ve yaprakları keserek budamak, tüm vitaminin domateslere gitmesini sağlar. Biltmore, Heinz, Patio gibi sırık türler yetiştiriyorsanız, bitkiyi çok fazla budamak küsmesine sebep olacaktır. Domates bitkisini ne zaman ve nasıl budamak gerektiğini öğrenmek için Adım 1’e gidiniz.
Adımlar
1. Hangi tür domates yetiştirdiğinizden emin olun. Herhangi bir budama yapmadan önce, sırık mı yoksa bodur türünde mi domates yetiştireceğinize karar verin. Bodur domates bitkisi asma bağı gibi yetişir ve uzun çubuklara bağlanmalı ve budanmalıdır. Sırık domates bitkisi, çalı haline dönmeden önce kendilerini beslerler. Enerjilerini doğal yollarla ürünlerine aktarırlar bu sebeple fazla bir müdahale gerektirmez. Yaygın domates türleri şunlardır:
- Bodur: İri Boy, Chef Master, Kara Prens, çoğu çeri domates ve yadigar domates türleri bu çeşittir.
- Sırık: Doğal Ace, Amelia, Better Bush, Yeşil Domates, Heat Master, Heinz Classic, Mountain Pride, Patio.
2. Emici filizleri belirleyin. Bodur bitkide, dalın gövde ile buluştuğu yerde çıkmaya başlayan filizleri bulun. Bunlara “emici” denmektedir ve budanmalıdırlar. Emici filizler, bitkinin bütün besinini emecek ve bitki daha az ürün verecektir. Bu her zaman kötü bir şey değildir. Ancak stratejik olarak, bu filizleri budamak bitkinizin tüm sezon boyunca dolgun ürün vermesini sağlayacaktır.
- Herhangi bir müdahalede bulunmadan önce, ilk çiçek öbeğinin altındaki filiz ve yaprakların sarıya dönmesini bekleyin.
3. İlk çiçek öbeğinin altındaki filizleri ve yapraklarını kesin. Hangi domates bitkisini yetiştirirseniz yetiştirin, bu adımı uygulayın. Bu, sağlam bir kök oluşturarak bitkinizin güçlü kalmasını sağlar. Ayrıca, bütün besinin istenmeyen yeni filizlere değil, bitkinin kendine geçmesine yardımcı olur.
- Emiciyi sökmek için, uzayan filizi kökünden baş ve orta parmağınızla tutun ve kırılana kadar öne ve arkaya doğru bükün. Bu yöntem daha çok filiz taze ve esnekken işe yarar. Oluşan ufak yara hızla iyileşecektir. Buna “basit budama” denmektedir.
- İlk çiçek öbeğinin altındaki filiz ve yapraklar için şunları yapınız: Ilıman bir iklimde yaşıyorsanız, sarıya dönene kadar beklemelisiniz. Bitki olgunlaşana kadar yere gölge yapmaları önemlidir. Diğer taraftan, bitkiniz nemli bir bölgede yetiştiriyorsanız, (sera gibi), havalandırmayı arttırmak için ilk çiçek öbeğinin altındaki her şeyi kesin. Nem, çiçeklerin hastalanmasına ve budamadan meydana gelen yaraları yavaşça kurutarak hassaslaşmasına neden olabilir. Havalandırmayı iyileştirerek, bitkinin korunmasına yardımcı olursunuz.
4. Kalın filizleri budamayın. Bütün bir bitkiye zarar verebileceğinden, kalın filizler budanmamalıdır. Filiz kalemden daha kalınsa, “Missouri budama” yöntemini kullanın, emicinin sadece ucunu koparın bir ya da iki yaprağı fotosentez yapması ve güneşten haşlanmasını önlemek için bırakın. Buradaki çekince, geride bıraktığınız yapraklardan yeni emiciler türemesi ve bu da ek budama gerektirecek olmasıdır. Bu budama yöntemi büyük emiciler de daha çok işe yaramaktadır. Yara hastalığa dönüşürse, ana gövdeden uzak olacaktır. Bu metot ile budama yaparken, emicilere birkaç cm uzaktan budama yapmak bitkinin sarsıntıdan engellenmesini sağlar.
- Bitkinizi bütün bir yaz boyunca sağlıklı tutmak için emicileri budayın. Çok hızlı büyüyeceklerinden, haftada 1-2 defa budamak durumunda kalabilirsiniz.
5. Bodur türlerde, meyve veren dört beş dal haricinde geri kalanları kesin. Bunlar, ilk çiçek öbeğinin altında ana gövdeden büyüyen dallardır. Dört yada beş dal sağlıklı ve büyük ürün verecektir ancak, bundan daha fazlası küçük ve az ürün vermesine neden olacaktır. Dört ya da beş tane sağlam ve en üstteki dalları bırakın ve bunlar haricindeki yan dalları kesin.
- Asma bağı gibi olan bitkiniz çiçek açmaya başladığından sağlam bir desteğe bağlı olduğundan emin olun. Aksi takdirde bağ yerde büyüyecek ve sağlıklı ürün veremeyecektir.
- Sırık bitkiler önceden doğal yollarla büyümüş dallara sahiptir. Çiçek öbeğinin üzerindeki bölümlere budama yapmanıza gerek yoktur. Bu bölümleri budarsanız, sağlıklı ürün veren dalları kesmiş olursunuz.
6. Sarı yaprakları kesin. Sarı yapraklar ürettiklerinden daha çok şeker tüketirler. Bitki olgunlaşmaya başladıkça, alt taraftaki yapraklar sararmaya ve solmaya başlar. Bu oldukça normaldir. Sararan bu yaprakları kopartın. Bu bitkinin sağlıklı kalmasını ve hastalıkları defetmesini sağlayacaktır.
7. Bitkinin üst tarafındaki meyveleri toplayın. Sezonun son hasatını en iyi şekilde gerçekleştirmek için, üstteki meyveleri toplayın. Öngörülen ilk hasattan hemen önce yada bitkinizin boyu seranın tavanına ulaştığında, bitkinin üst tarafındaki ürünleri toplayın. Sezonun bu zamanında yetişen domatesler olgunluğa erişmesi için kısıtlı zamana sahiptir, bu sebepten bütün besinler direkt olarak domatese gitmelidir.
Sizlerin Merak Ettiği Sorular ve Cevapları
- Soru: Ne zaman budamaya başlamalıyım?
- Cevap: Domates ilk çiçeklenmeye başladıktan sonra budama işlemine başlanabilir. Domates yetiştiriciliğini profesyonel biçimde yapan bazı kişiler domates bitkisinin saksıdan tarlaya transferi sırasında alt kısımdaki dallarını budamayı önermektedir.
- Soru: Domates bitkisi kahverengiyse ve ölü yaprakları varsa budanmalı mı?
- Evet. Domates bitkilerinizdeki ölü, hastalıklı veya kırık uzuvları kesmelisiniz ki buralar tazelensin.
Kaynak: 1 (Erişim: 28 Temmuz 2020) 2 (Erişim: 28 Temmuz 2020) 3 (Erişim: 28 Temmuz 2020)
