Bağımlı Kişilik Bozukluğu kolayca boyun eğme, birine bağımlı olma ve terk edilme korkusuyla sonlanan aşırı derecede ilgi isteme hali olarak nitelendirilmektedir. Bağımsız Kişilik Bozukluğu güçlü öz benlik duygusu oluşturamamış ve amaçları başka bir insanın boyunduruğu altında yaşamak olan insanlarda görülür. Genellikle bireyin öz benlik duygusunu geliştirmeye başladığı erken yetişkinlik döneminde görülen bu durum; endişeye, korkuya ve hastayı tatmin edici bir hayattan alıkoyabilen güvensiz davranışlara sebep olabilir. Bu “tutunma” eğilimi, bağımlı bireyin hedef aldığı kişilerin bunalmasına ya da manipüle edici olması durumunda, hastanın her hareketi ve düşüncesini kontrol etmeye çalışmasına neden olabilir. Eğer tanıdığınız bir insanın Bağımlı Kişilik Bozukluğu olduğu konusunda endişeliyseniz, belirtileri anlamlandırabilmek ve hastayı yardım almak konusunda teşvik edebilmek için bunları bilmek önemlidir:
Durumu değerlendirmek
1 Bağımlı Kişilik Bozukluğunun muhtemel sebebini anlamak. Bireyin çocukluğu Bağımlı Kişilik Bozukluğunun temellerini atmış olabilir. Abartılmış endişe ve güvensiz ebeveynler genellikle çocuğun bireyselleşememesinin nedenidir. Eğer bir çocuk bağımsızlığını ararken sürekli cezalandırılmış ve ya suçlu hissettirilmişse, çocuk bağımsız hareket etmenin kötü bir düşünce ve ya hareket olduğu düşüncesine kapılabilir. Çocukluk tecrübelerinden tamamen uzaklaşmaya ihtiyaç duyduğunda, bireyin tecrübelerinin bağımlı kişiliğe sahip olması üzerindeki etkisini hatırlaması bu rahatsızlığın sebebini açıklamaya yardımcı olabilir.
- Eğer bireyi dinleme fırsatınız olursa ona nazikçe çocukluğu hakkında sorular sorun, mutsuz bir iliştirme örneği ortaya çıkabilir.
- Genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin ortak olarak bu rahatsızlığa sebep olabileceğini unutmayın.
2 Belirtileri fark edin. Bir bireyin Bağımlı Kişilik Bozukluğuna sahip olup olmadığı konusunda başlangıçta bir yargıya varabilmek için beş veya daha fazla özelliklere bakmanız gerekmektedir. Aşağıda birlikte verilen kişisel özellikler ayırt edicidir (her ne kadar hasta hala profesyonel bir tanıya ihtiyaç duysa da):
- Birey sürekli günlük kararlar alma konusunda zorluk çekiyor mu? Herhangi bir görevi yerine getirmek için başkalarının tavsiyesine ve onayına ihtiyaç duymak ciddi bir ölçüde bağımlılığın göstergesidir. Görev her ne kadar küçük olursa olsun birey onu kendi kendine başlatamıyorsa ve tamamlayamıyorsa, bu bir göstergedir.
- Bireye şu soruları sorun: Bazı insanlar kararlarını kendileri vermekten hoşlanır; bazıları ise başkalarının yönlendirmesine güvenir; hangisini tercih edersin? Günlük kararlar verirken başkalarına danışır mısın? Bir projeye başlamak için sıklıkla yardım almaya ihtiyaç duyar mısın?
- Birey direk olarak kendi hayatını etkileyen konularda başkalarının karar vermesine izin verir mi? Kendi hayatını ilgilendiren en önemli konularda sorumluluk almak için başkalarına ihtiyaç duymak olgun olmamayı ve öz sorumluluğun önemini anlamaktan yoksun olmayı gösterir.
- Bireye şu soruyu sorun: Kendini hayatının önemli alanlarında başkalarının karar vermiş olduğu durumlarda buluyor musun, örneğin iş seçme konusunda?
- Birey eğitim ve başkalarından destek alma konusunda aşırıya kaçıyor mu? Bu bireyi hoş olmaya şeyler yapma noktasına bile getirebilir.
- Bireye şu soruları sorun: Onlara ihtiyacın olduğu zaman yanında olsunlar diye başkaları adına hoş olmayan şeyler yapmaya gönüllü olur musun? Yalnız olduğun zaman rahatsız hisseder misin? Kendi kendine yetemeyeceğinden korkar mısın? Hayatındaki önemli insanların seni terk edeceği konusunda endişeli misin?
- Samimi bir ilişkisi bittiği zaman birey ilgi ve destek kaynağı olarak derhal başka bir ilişki arayışına girer mi? Birey telafi ilişki fırsatları arayışında olur mu, örneğin ayrılıktan sonra, hemen birini bulmalıyım gibi ifadelerde bulunur mu? Abartılmış kendi kendine finansal, duygusal ve ya fiziksel olarak yetememe korkusundan dolayı yalnız kaldığında çaresiz hisseder mi?
- Bireye şu soruyu sorun: Samimi bir ilişkin bittiğinde kendini her şeyi göze almış bir şekilde -o ilişki belki de senin için en iyisi olmasa bile- yeni bir ilişkiye başlamış bulundun mu?
- Birey başkalarıyla olan uyuşmazlığını ifade etmekte sürekli olarak zorluk çekiyor mu? Eğer birey onaylanmama, reddedilme ve ya destek görememekten korkuyorsa, insanları memnun etmek için haddinden fazla bir çaba gösterecektir. Bunun gerçek ceza duygusunu ortaya çıkaracağını hatırlayın.
- Bireye şu soruları sorun: Yakın olduğunuz biriyle fikir ayrılığına düştüğünüzü belirtmek sizin zor mu? Eğer böyle bir şey yaparsanız ne olabileceğini düşünüyorsunuz? Başkalarıyla aynı fikirde olmasanız bile aynı fikirdeymiş gibi rol yapar mısınız? Neden? Eğer aynı fikirde olmazsanız başınız belaya girer mi?
Kaynak
- https://psychcentral.com/lib/what-causes-dependent-personality-disorder/
- https://psychcentral.com/disorders/dependent-personality-disorder-symptoms/
- http://www.wikihow.com/Know-if-Someone-Has-a-Dependent-Personality-Disorder
Elif Özmen